Bergama Orta Kent

Eski Bergama’nın orta kesiminde, kuzeyden güneye Hera ve Demeter temenosları, Asklepios Tapınağı, gymnasionlar ve kent çeşmesi yer almakta idi (Şek. 297). Yukarı kent daha çok kral ailesi ile ileri gelenlerin, aydınların ve komutanların oturduğu, gezdiği ve toplandığı merkezdi. Bu nedenle onun resmi bir karakteri vardı. Orta kentte ise az okumuşların sevdikleri tapınaklarla, gençlerin spor alanları, yani doğrudan doğruya devlet yönetiminde olmayan yapılarla, halk topluluğunun rahatlıkla girip çıktığı toplantı yerleri bulunuyordu.

• 1)Hera Basileia Temenosu. Olasılıkla II. At- tales (M.Ö. 159-138) tarafından inşa ettirilen ve Dor düzenindeki Hera Basileia Tapınağı (Şek. 295 c) ile, bir exedra ve küçük bir stoayı içeren kutsal yer.
• 2) Olasılıkla Bergama’nın prytaneionu.
• 3) Demeter Temenosu. M.Ö. 3. yüzyılın başında inşa edilen bu kutsal yeri. Attatos’un (M.Ö. 241-197) karısı Apollonis tarafından genişletilmiş ve Roma Çağı ’nda da değişikliğe uğramıştır.
• 4) Kutsal yerin palmiye tipi başlıklar taşıyan iki sütunlu propylonu (girişi); Architrav. üzerindeki yazıtına göre Apollonis tarafından yaptırılmıştır. Güney stoa ile batıdaki dört oikoi (odalar) da Apollonis tarafından inşa ettirilmiştir. Demeter Tapınağı ile sunak, her ikisinde de bulunan iki ayrı yazıta göre Philetairos (M. Ö. 283-263) ile kardeşi Eumenes tarafından anneleri Boa’nın anısına inşa ettirilmiştir, ilk yapı ion düzeninde bir templum inantistı. Roma Çağı ’nda BergamalIlar onu, mermer eklerle Korinth düzeninde bir prostyle dönüştürmüşlerdir. Kutsal yerde, hepsi Hellenistik Dönem’e tarihlenen, ancak Roma Ça- ğı’na ait değişiklikler gösteren başka dört sunak (B, C, D, E)dahagörülmektedir. Te- menosun kuzey kenarında tapınak ile büyük sunağa paralel olarak uzanan alçak bir stoa bulunmaktadır. Temenosun kuzeyinin doğu yarısında 800 kişilik ve on oturma 345 sırası içeren bir theatron vardır. Törenleri izleyenler bu sıralarda oturuyorlardı.
• 5) Dinsel temizlik için yapılmış exedra biçimli bir çeşme.
• 6) Kurban edilen hayvanların kanlarının toplanması için, Demeter temenosunun yolu üzerinde açılmış olan çukur.
• 7) Olasılıkla Dionysos kültü ile ilişkili bir toplantı evi.
• 8) Asklepios Tapınağı (bkz. Şek. 295 d), ion düzeninde bir prostylos. M. Ö. 2. yüzyılın ikinci yarısı. N-Z ile gösterilen odalar Yukarı Gymnasionun Roma hamamlarına aittir.
• 9) Yukarı gymnasion gençlere ayrılmıştı ve törenler burada yapılıyordu. Gymnasionun antrenmanlarının yapıldığı avlusu, Hellenistik Dönem ‘de inşa edilen ve Roma Çağı ’nda çoğu yenilenen kolo- nadlarla çevrili idi. Yapının kuzeybatı köşesinde, Roma Çağı’nda yapılan 1000 kişilik “auditorium maximum ” bulunmaktadır. Büyük törenler burada yapılıyordu, iki apsisi olan ve G ile gösterilen oda; üstyapı üzerindeki bir yazıta göre imparatora ayrılmıştı. Doğudaki odalar (planda siyah olarak gösterilmiştir), yukarı gymnasion ile ilişkili olan Roma hamamlarıdır. Yukarı gymnasionun güney stoasından hiçbir kalıntı bulunamamıştır. Ancak, bustoanm altındaki bodrum stadyum, çok iyi bir şekilde korunmuştur. Yaz ve kış günlerinde atletik yarışmalar burada olurken, ilkbahar ve sonbahar oyunları güney stoada yapılıyordu.
• 10) Orta gymnasion. Burası delikanlıların beden eğitimi yaptıkları yerdir. Hellenistik Dönem’de inşa edilmiş ve Roma Çağı ’nda iç kısmı değişikliklere uğramıştır.
• 11) Hermes ve Herakles ile imparator kültüne sunulmuş olan gymnasion tapınağı. M. Ö. 2. yüzyılın ikinci yarısında inşa edilmiş Korinth düzeninde bir prostylostu (Şek. 295e).
• 12)11. Eumenes zamanından merdivenli giriş. Doğu Hellen dünyasının en eski ve en güzel kemer-tonozlu yapısıdır.
• 13) Kentçeşmesi (II. Eumenes Dönemi).
• 14) Propylon, üç gymnasionun girişi (II. Eumenes Dönemi).
• 15) Aşağı gymnasion, çocuklara ayrılmış olan bu yapı da II. Eumenes zamanında inşa edilmiştir. Güney kesimi tamamen yok olmuştur; kuzeyi ise iyi korunmuştur.
• 16) Hellenistik Dönem’de yapılan ve Roma ÇağTnda onarılan ana cadde.
• 17) Hellenistik Dönem ‘den olan dükkânlar.
• 18) Hellenistik Dönem ‘de inşa edilen Attaios’un Evi.
• 19) Aşağı agora (II. Eumenes Dönemi). Dor düzenindeki stoalarla çevrilidir. Arsenailerde bulunmuş andezitgülleler. avluda sergilenmektedir. Agoranın batısındaki modern yapı, Alman kazı ğeyetinin deposudur.
• 20) Hellenistik Dönem ‘de inşa edilen ve Roma Çağı ’nda değişikliğe uğrayan bir peristyl ev. Bu yapının avlusundaki modern ev Alman Arkeoloji Heyetinin kazı evidir.