Heroon

Akropole çıkılırken büyük kale kapısına varmadan, solda görülen yapı kalıntıları (1) bir heroon (Şek. 287) olarak tanımlanmıştır. Burada Bergama krallarına özellikle l. Attalos’a ve II. Eumenes’e birer tanrı olarak tapınılmıştır. Yapı, Attaleion ya da Eumeneion olarak da adlandırılabilir. Yapıda başlıca bölümler olarak: Ortada yaklaşık 18x21m. ölçüsünde bir peristyle, onun doğusunda 7 sütunlu bir stoa ve onun da doğusunda kült odası bulunmaktadır. Heroon’un ana giriş kapısı güneybatı köşededir. Başka bir giriş de yol boyunca uzanan kuzeydeki stoa’nın kuzeybatı köşesinde bulunuyordu; ayrıca akropol yönünden gelenler de güneydoğudaki iki odadan geçip heroona girebiliyorlardı. Burada verdiğimiz plan Hellenistik Çağ’da olasılıkla I. Attalos Döneminde (M.O. 241- 197) inşa edilen yapıyı, Roma Çağı’ndaki değişiklikleri ile göstermektedir (Şek. 287).

Şek. 288 -1. Attalos’un (solda) ve II. Eumenes’in (sağda) sarayları. Her iki yapı da peristyl tipte (etrafı odalarla çevrili olan merkezi avlulu yapılar) inşa edilmiş büyük evlerdir. Eumenes’in sarayında bir kült odası (A), bir sarnıç (B) ve diğer bir sarnıç (avlunun ortasında) daha vardır.

Roma Dönemi’nde plan bakımından büyük bir değişiklik yapılmamış, yalnız kült odası büyütülmüştür. Hellenistik Çağ’da tapınma odası yaklaşık 6 x 12 m. ölçüsünde idi ve kuzey duvarında dikdörtgen bir niş vardı. Roma Çağı’nda bu oda yaklaşık 12 x 13 m. ölçüsünde kareye yakın bir yapı haline getirildi ve iç duvarlar mermerle kaplandı; nişin yerini dar bir podyum aldı. Ayrıca Milas’taki Gümüşkesen Mezar Anıtını (Lev. 109) anımsatan, Korinth başlıklı sütunlarla çevrili bir ikinci kat oluşturuldu. Hellenistik Dönem’de yalnız stoanın sütunları mermerdendi. Peristylin Dor düzenindeki sütunları ve yapının tüm duvarları andezittendi. Roma Çağı’nda ise bütün ekler mermerdendi. Burada planı görülen Hellenistik heroonun altında Bergama krallarının yaptırdığı daha erken bir Heroon bulunmaktadır. Heroon basit bir avlu ve günümüzdeki 7 sütunlu stoanın yerinde bulunan bir kült odasından oluşuyordu. Hellenistik Dönem’deki büyük yapının altında, ayrıca yine Hellenistik Dönem’de inşa edilmiş ev kalıntıları gözükmektedir. Heroonun peristyli altında 3 ev ve kült odasının doğu ucunun altında da büyük bir eve ait bölümler bulunmaktadır. Heroonun güneydoğu köşesi kazıdan önce Bizans Çağı kent duvarı tarafından örtülü bulunuyordu. Bergama Heroonunu anımsatan ve içinde olasılıkla Büyük İskender’e tapınılan bir kutsal ev de Priene’de bulunmuştur. Heroon’un (1) kuzeyindeki uzun yapı (2) bir dizi dükkândan oluşmakta ve Hellenistik Dönem’e tarihlenmektedir. Akropolün güneye açılan kapısından zarif taş döşeli bir avluya gelinmektedir. Avlunun her iki yanında, sağda ve solda kapıyı koruyan askerlerin kışlaları vardır. Tam karşıdaki merdivenler (5) II. Eumenes’in sarayına açılmaktadır. Bunun hemen solunda ise At- hena Temenos’unun (Şek. 286, No. 6) girişini oluşturan Propylon’un (4) temelleri görül mektedir.