Homeros

Yunan Mitolojisi Homeros ile Başlar

Homeros Antik Çağ’da yaşamış, batı edebiyatının ilk büyük esenleri olarak kabul edilen İlyada ve Odysseia destanlarının yazarı olarak kabül edilmiş İyonyalı ozandır. Yazdığı destanlar Klasik Çağ Yunan Edebiyatı’nı ve Mitoloji’sini derinden etkilemiş ve bunların aracılığıyla da bütün batı edebiyatına etki etmiştir. İrlandalı yazar James Joyce’un Ulysses’i, İngiliz yazar Shakespeare’in Troilus ve Cressida’sı, Roma’lı şair Virgil’in Aeneid’i Homeros’un destanlarından derin izler taşıyan eserlerdendir. Antik dönem Anadolu ve Yunanistan’ında halk İlyada ve Odysseia’yı ezbere bilir, canlı bir ansiklopedi gibi içinde taşırdı. Askerlik, tıp, teknoloji, hukuk ve din bilgilerinin tamamının kaynağı bu kitaplardı. Homer’in anlattıklarının pek çoğu bugün de hâlâ kitaplara, hikayelere ve filmlere ilham kaynağı olmaya devam etmektedir.

Homeros Ne Zaman Yaşadı ?

Yaşamına ilişkin pek az bilgi bulun­makla birlikte, çoğu tarihçi, Homeros’un M.Ö 9. ya da 8. yüzyılda ya­şamış olduğu konusunda birleşmektedir. Tarihin Babası olarak anılan yurttaşımız Halikarnaslı Herodotos, “Hesiodosla ile Homeros Yunanlıların tanrı soylarını kurdular, ad ve ekadlarını taktılar, tanrıla­rın yetkilerini ve işlerini ayırdılar, görünüşlerini belirttiler,” diyor. Hesiodos’la Homeros Yunan dinini ve efsanesini kurdular, çok tanrılı ilkçağ dininin yaratıcıları, peygamberleridir demeye va­ran bu söze tarihçi Herodotos şu bilgiyi de ekliyor: “Onlar benden dört yüz­ yıl önce yaşadılar” (Hist, II, 53). Herodotos İÖ 450 sularında yaşadığı­ na göre, Homeros da 850 sularında yaşamıştır demek.

Homeros Gerçekte Nereli ?

İngiliz bilim adamı George Thomson Tarih öncesi Ege adlı eserinde yaptığı incelemeler sonucunda Homeros’un doğduğu yer olarak en yüksek olasılığın Sakız Adası olduğunu belirtir. Sonra ise diğer bir yüksek olasılık olan Smyrna’ya (bugünkü adıyla İzmir) vurgu yapar. Ancak gerçekte Homeros isimli bir şair yaşadıysa bile bu destanları yaratan veya derleyen tek bir ozan olmadığını düşünen araştırmacılar da vardır ki bu şüphenin sebebi İlyada ve Odysseia destanlarında kullanılan İon ve Aeolik diyalektlerin üslup farklılığıdır. Çoğu araştırmacı ise bu üslup değişikliğinin Homeros’un İlyada’yı gençliğinde Odysseia’yı ise yaşlılığında yazmasından kaynaklığına inanmaktadır. Hayatıyla ilgili bir başka rivayet ise kör olduğudur.

Yedi kent, Homeros’a sahip  çıktı. Bu yedi kent şunlardır: İzmir, Sakız, Rodos,  Kolofon, Salamis, Argos ve Atina… Homeros’un Salamis, Argos, Atina ya da Rodos’ta doğup yaşa­mış olması düşünülemez bile… Çünkü adam sütbesüt İyonca yazdı. İyonya ise İzmir-Söke arasıdır. Şu  halde kala kala İzmir, Sakız ve Kolofon kalıyor. Sa­kız Adasını herkes bilir. Homeros’ta oralı olduğunu gösterecek en küçük belirti yoktur. Dolayısıyla Ho­meros’un olsa olsa Kolofonlu ya da İzmirli olduğu  kabul edildi. Kolofon, İzmir’in güneyinde Değirmendere’dedir. Ancak, Homeros’un en ünlü ekadı (lakabı) Melesigenes”, yani ”Melezli”dir. Melez çayı da İz­mir’dedir. Öyleyse Homeros özbeöz İzmirlidir.

Homeros’un Smyrna (İzmir) bölgesinde yaşamış olduğu ile ilgili Halikarnas Balıkçısı bize Altıncı Kıta Akdeniz kitabında şöyle aktarır. “Büyük İskender, Homeros’un büyük bir hayranıy­dı. Generallerinden Lyzimakhos’a, Meles çayının altın­da yeni bir İzmir kenti kurmasını buyurmuştu. Zira Homeros “Melesigenes” (Melez’li) olarak tanınmıştı. Yani, Melez çayının çocuğu. Melez İzmir’e akıyordu, başka yere değil. Bundan başka, Roma imparatorları zama­nında basılan İzmir sikkelerinde Homeros’un resmi bu­lunuyordu. Buda onun İzmirli olduğunu kanıtlıyordu.”

Homeros’ la İlk ilgilenen Türk, Fatih Sultan  Mehmet’tir

Yunanlılar ve tekmil batı, Homeros’u Anado­lu’ya mal etmeyi istememiştir. Türkiye ise, Homeros’la hiç ilgilenmemiş, onu benimsememiştir. Tu­haftır ki, Homeros’la ilk ilgilenen Türk, Fatih Sultan  Mehmet’tir. Papa İkinci Pius’a yazdığı mektupta, «İtalyanların bana düşman olmalarına şaşıyorum. Biz de İtalyanlar gibi Tro­ya’lıların soyundanız. Yunanlılardan Hektor’un öcünü almak benim kadar onlara da düşer, onlarsa bana karşı Yu­nanlıları tutuyorlar.» (Montaigne’in De­nemeler’i, 97) yazıyordu. Demek ki, Fatih Sultan Mehmet İlyada’yı okumuştu. Zaten kendisi sanat ve edebiyata meraklı idi. Kendi zamanında yaşamış olan Makyavelli’nin (tarih ve politika biliminin kurucusu sayılan Floransalı düşünür) “İl Principe” adlı eserini Türkçeye çevirtmişti.

“Homeros kimin oğluydu, nerede doğ­du yaşadı? Kendisi bu yönde bize hiç­ bir bilgi vermediği gibi, ondan söz edenler de kesin bir sonuca varama­mışlar ve bir sürü hayale kapılmışlar­dır. Kimi Kolophon’da doğduğunu, kimi Khios’ta, kimi İzmir’de, kimi de İos’ta ya da Kyme’de dünyaya geldi­ğini söyler. Kısacası hiçbir kent yok­tur ki Homeros’u kendi oğlu gibi be­nimsemiş olmasın. Bu yüzden Homeros’a dünya yurttaşı desek yeridir.” (Proklos, İS 5. yüzyıl)

Kaynakça

İlyada – Homeros – Azra Erhat-A.Kadir (s.10)Odysseia – Homeros – Azra Erhat-A.Kadir ( Can Yayınları )
Mitoloji Sözlüğü – Azra Erhat
Halikarnas Balıkçısı – Altıncı Kıta Akdeniz ( s. 33 )
Halikarnas Balıkçısı – Merhaba Anadolu (s.s 139,140)
Halikarnas Balıkçısı – Anadolu Efsaneleri (s.53)
George Thomson, 1991.(s.299.)
Mark Daniels – Bir Nefeste Dünya Mitolojisi (ss. 127,128)
https://tr.wikipedia.org/wiki/Homeros?wprov=sfla1