Urartuları Daha Yakından Tanımak İçin Van Müzesi

Medeniyetlerin kesişme noktası diyebileceğimiz bir konumda bulunan Van’ın kültürel zenginliğinin başlıca nedeni kucak açtığı çok sayıda uygarlığın bıraktığı miras. MÖ 9. yüzyılda bu bölgede ortaya çıkan, başkent olarak da bereketli ve güzel Van’ı seçen Urartular mimarlıkta, teknolojide, sanatta, madencilikte çağının çok ilerisinde bir medeniyet haline gelmeyi başarmıştır. Urartuların daha yakından ve tüm yönleriyle tanınmasına olanak sağlayan Van Müzesi, bu görkemli medeniyet başta olmak üzere kadim şehir Van’ın binlerce yıllık tarihinde yer eden tüm uygarlıkların mirasını görmek isteyenleri bekliyor. Modern müzecilik anlayışı ile 13 bin metrekarelik bir alana inşa edilen Müze’de yer alan 23 sergi holünün her biri, binlerce nadide eseri ile ziyaretçileri Türkiye’nin en zengin kültürel mirasına sahip şehirlerinden olan Van’ın tarihinde bir yolculuğa çıkartıyor. Van elbette Urartularla sona ermemiş; Roma, Bizans, Selçuklu, Akkoyunlu ve Karakoyunlu ile Osmanlı dönemlerinin her birinde önemli ve stratejik bir yerleşim olmaya devam etmiş. Bu dönemlere ait eserler, sikkeler ve Van halk kültürüne ışık tutan etnografik eserleri de yine Müze’de görebilirsiniz. 

1932 yılında yapılan bir depo binası Van müzesinin ilk temelini oluşturmuştur. Öncelikle bölgede çok sayıda bulunan Urartu çivi yazılı zafer stelleri ile Akkoyunlu ve Karakoyunlulara ait koç ve koyun şeklindeki mezar taşları bulundukları yerlerden toplanarak bu depo binasına nakledilmiştir. Depoda bu kültür varlıklarımızın sayısı çoğalınca bu kez 1945 yılında Van Müze Memurluğu oluşturulmuştur. Satın alma ya da arkeolojik kazılar sonucunda ortaya çıkarılan eserlerin daha iyi korunup teşhir edilmesi için 1972 yılında Van Müze Müdürlüğü kurulmuştur.

Van Müzesi Seksiyonları

1- Arkeolojik Eserler Seksiyonu

Müze bahçesinde yer alan taş eserler bölümü, müzenin zemin katında yer alan 18.30 x 7.20 metre ölçülerindeki arkeolojik eserler salonu ve iç avludan oluşmaktadır. Müze bahçesinde Urartu Dönemine ait çivi yazılı zafer stelleri, kitabeler ve Tanrı Teişeba kabartması, Akkoyunlu ve Karakoyunlular Dönemine ait koç ve koyun şeklindeki mezar taşları yanında Selçuklular Dönemine ait mezar taşlarından oluşan zengin bir taş eserler koleksiyonu sergilenmektedir. Arkeolojik eserler salonunda Prehistorik Dönemden Urartu Dönemi sonuna kadar olan eserler kronolojik bir sırayla teşhir edilmektedir. Tilkitepe ve Kızdamı yerleşmelerinden elde edilen obsidyen ve kemik aletlerden oluşan prehistorik buluntular, 3. bine ait aletler ve seramikler ile 2. bine ait boya bezemeli seramik örneklerinin yer aldığı bu salonda asıl önemli grubu Urartu Dönemi eserleri oluşturmaktadır. Karagündüz Nekropol kazısına ait mezar buluntuları, Çavuştepe, Toprakkale, Van Kalesi, Anzaf Kaleleri ve Ayanis Kalesi kazılarında ortaya çıkarılmış olan pişmiş topraktan çanak ve çömlekler, bronzdan miğferler, kılıçlar, kemerler, mutfak kapları ile duvar mozaikleri gibi buluntular yanında satın alma yoluyla müzeye kazandırılmış olan diğer eserler Urartu Döneminin ihtişamını gözler önüne sermektedir. Taş eserler salonu olarak adlandırılan iç avluda ise Neolitik Döneme ait Tirişin Yaylası kaya resimleri, Urartu Dönemine ait çivi yazılı kitabeler ve Gevaş Selçuklu Türk Mezarlığı’ndan getirilen taş sandukalar ile Van’ın tarihi geçmişi sergilenmektedir.

2- Etnografik Eserler Seksiyonu

Etnografik eserler salonuVan-Hakkâri yöresine özgü kilimlerin oluşturduğu eşsiz bir dokuma eserler koleksiyonu, Van yapımı gümüş kemerler, bilezikler, tepelikler, küpeler, gerdanlıklar ile tütün tabakaları, değişik malzemelerden tesbih ve ağızlıklar ile bronzdan mutfak kapları teşhir edilmektedir. Değişik tarihlere ait el yazması Kuran-ı Kerim’ler ve edebi eserlerin yer aldığı etnografik eserler salonunun bir bölümünde, Van’ın otantik yapısını gözler önüne seren Şark Köşesi de ziyaretçilerin beğenilerine sunulmuştur.

3- Van’da Ermenilerin Yaptığı Katliam Seksiyonu

Van’ın kurtuluşunun yıldönümü olan 2 Nisan 1990 tarihinde açılmıştır. Etnografik Eserler Salonu’nun girişinde yer almaktadır. Bu seksiyon, 1915 yılında, Ermeni çeteleri ile desteklenmiş Rus kuvvetlerinin Van’ı işgali sırasında gerçekleştirdikleri Ermeni katliamı diye bilinen katliamı göstermeye yönelik olarak hazırlanmıştır. Burada Van’ın Erciş İlçesi’nde, Çavuşoğlu Samanlığı’ nda meydana gelen katliamda şehit edilen Türklere ait iskeletler ile Van Merkez Zeve Köyünde gerçekleştirilen ve yaklaşık 2500 Türk’ün şehit edildiği Zeve Katliamı ile ilgili buluntular sergilenmektedir. Ayrıca Doğu Anadolu’da Ermenilerin yaptıkları katliamları anlatan Türkçe ve yabancı dilde basılmış kitaplar da ayrı bir vitrinde sergilenmektedir.

Geçmişi M.Ö. 5000 yıllarına değin uzanan Van bölgesinde, bu uzun tarihi sürecin izlerini günümüze ulaştıran kültür varlıklarına bölgenin hemen her yanında rastlamak mümkündür. Bu zenginlik 1930’lu yıllarda Van’da görev yapan Milli Eğitim Müdürü Mustafa Noyan’ın dikkatinden kaçmamış ve taşınabilir olan kültür varlıkları Van merkezinde toplanmaya başlanmıştır.

---

Kaynak

https://sanalmuze.gov.tr/
https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/van/gezilecekyer/van-muzesi
Van İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
https://muze.gov.tr/muze-detay?SectionId=VNM01&DistId=MRK