Zülüflü Baltacılar Ocağı

Zülüflü Baltacılar (Taberdaran-ı Hassa) Enderun teşkilatının önemli bir bölümünü teşkil eden Baltacılar, Saray hizmetlerinde ve Harem’in odun ihtiyacının temininde kullanılan hizmetliler ve kapıkulu mensuplarıydı. Bu kişilerin, sefer sırasında ordunun zafer kazanması için önden ilerleyerek askerlerin yürüyüşüne engel olacak ağaçları kestiklerinden Baltacı ismiyle anıldıkları rivayet edilir. Dolama denilen lacivert elbiselerinin yakaları, Harem’de çalıştıkları esnada etrafı görmelerine engel olacak kadar yüksek olan Baltacılara Zülüflü denmesinin nedeni ise, başlıklarının iki tarafından sarkan iki perçemdi. Zülüflü Baltacılar Harem’e odun taşınması, tahtın gerektiği zaman Bâbüssaâde önüne getirilip götürülmesi, Dîvânhâne’nin muhafazası ve bakımı gibi birçok görevde bulunurlardı. Sefer esnasında ordunun zafer kazanması için sancak altında sürekli Kur’an-ı Kerim okurlardı. Prut Savaşı’nın en önemli ismi Baltacı Mehmed Paşa ve Girit kuşatması sırasında komutanlık yapan Deli Hüseyin Paşa bu ocağın tarihe geçmiş simalarındandır. Zülüflü Baltacılar’ın, Harem’in Araba Kapısı’nın sağ tarafındaki kapıdan girilen koğuşu, Saray’ın en eski binalarındandır. Bir avlu etrafında geleneksel Türk konut mimarisine uygun olarak inşa edilmiş olan Zülüflü Baltacılar Koğuşu’nun çini kaplı duvarları ve ince kalem işi ile tezyin edilmiş ahşap kısımları görülmeye değerdir. İki kattan oluşan ve yatakhane olarak kullanılan asıl büyük koğuşun alt katında acemiler, üst katında ise tecrübeli Zülüflü Baltacılar kalırdı. Bu yapıda, Zülüflü Baltacıların dinlendiği bir mekân olan Çubuk Odası da bulunurdu. 15. yüzyılda inşa edilen ve hamam ile mescitle (sokak üzerinde bulunan mescidin mihrabı renkli İznik çinileriyle kaplıdır) birlikte bir bütün oluşturan Zülüflü Baltacılar Koğuşu, Sultan III. Murad zamanında 1587’de Mimar Davud Ağa tarafından hemen hemen şimdiki şekline getirilerek genişletilmiştir. 1587’den sonra koğuşta yapılan ilk esaslı değişiklik Sultan II. Osman’ın emriyle olmuştur.