Ayasofya, Osmanlı Döneminde sadece dinî bir yapı olarak değil, aynı zamanda bir eğitim merkezi olarak da kullanılmıştır. Namaz saatleri dışında, dönemin önemli din ve bilim adamları tarafından, burada halka dinî ve ilmî konularda bilgiler verilmiştir. Bunun için, bina içerisinde maksure olarak adlandırılan ahşap bölümler yaptırılmıştır. Ayasofya’da toplam 11 maksure bulunmaktadır.

Yapıdaki en önemli Osmanlı eklentilerinden birisi Sultan I. Mahmud tarafından 1739 yılında yaptırılan yapının güney kısmında iki payanda arasına yaptırılmış olan kütüphanedir. Bu bölüm, okuma salonu ile Hazine-i Kütüb (Kitapların saklandığı yer) ve onları birleştiren koridor ve taşlıktan oluşmakta ve ana mekândan, 6 sütunun taşıdığı altın yaldızlı tunç şebeke ile…

Doğu Roma Dönemi’nde, İmparatorların törenle taç giydikleri yer olan Omphalion, büyük mermer dairenin etrafında değişik renk ve boyutlardaki daireler ile bunların birleştiği kısımlarda opus sectile tarzında bezemenin yapıldığı özel bir bölümdür.

Müezzin Mahfili, müezzinin namaz ve diğer ibadetler sırasında üst kısma çıkarak dua okuduğu ve kıble ekseniyle aynı hizadaki bölümdür. Ayasofya’da, III. Murad Dönemi’nde ana mekânın doğusuna büyük Müezzin Mahfili yapılmış, mekânın çok büyük ve cemaatin kalabalık olması nedeniyle, yapı içersine 4 Müezzin Mahfili daha eklenmiştir. Ana yapı ile uyum içinde…

Hünkâr Mahfili, padişahların Cuma ve Bayram namazlarını, ayrıca Kandil gecelerinde yatsı namazlarını bulundukları şehrin Selâtin Camilerinde kılmaları nedeniyle, Osmanlı mimarisinde “Hünkâr Mahfili” ya da “Mahfil-i Hümayun” olarak adlandırılan, Padişahların ibadeti için oluşturulmuş, özel mekânlardır. Ayasofyada yapılmış olan ilk Hünkâr Mahfili’nin nerede olduğu ve kim tarafından yapıldığına dair kaynaklarda bir bilgiye…

Geleneksel cami mimarisinin başında gelen ve özel bir bölüm teşkil eden mihrap, cami, mescid ve namazgâhlarda yön olarak kıbleye bakan ve namaz esnasında imamın, cemaati arkasına alacak şekilde önünde durduğu girintili, çevresine göre yüksekçe bir bölümdür. Ayasofya Müzesi içersinde ana mekânın güneydoğusunda yer alan mihrap kısmında, dönem dönem Osmanlı Sultanları…

Sultan II. Selim Türbesi’nin içi, 16. yüzyılın en güzel çinileri ile bezenmiştir. Alt pencerelerin üst kısmında, türbeyi çepeçevre saran çini kuşakta, lacivert zemin üzerine beyaz ile Celi-sülüs tarzda “Bakara Suresi” ve “Ayetü’l Kürsi” yazılmıştır. Giriş kapısının iki yanına, beyaz zemin üzerine mor, kırmızı, yeşil, mavi çiçek desenli çini panolar yerleştirilmiştir.…

Sultan I. Mahmud Kütüphanesi’nde kullanılan çiniler 16- 18. yüzyıllar arasında üretilmiş İznik, Kütahya ve Tekfur Atölyeleri’ne ait en güzel örneklerdendir. Kütüphanenin okuma odası ile kitapların bulunduğu yeri (Hazine-i Kütüb) birleştiren koridorda çiçek, gül karanfil, lale ve servi motiflerinin görüldüğü çini pano bulunmaktadır. Kütüphanenin okuma salonunun doğu duvarında, Sultan I. Mahmud’un…

Mihrabın arkasında, duvarı boydan boya kuşak şeklinde saran kobalt mavisi çini kuşak üzerinde, celi sülüs hat ile Bakara suresinin 255. ayeti “Ayetü’l Kürsi” yazılıdır. Çini kuşağın sonunda kırmızı renkte beyaz konturlu rozet içersinde “Ketebehu El Fakir Muhammed 1016” yazılıdır. Mihrabın sağında ve solunda yer alan dehlizler içerisinde çini panolar bulunmaktadır.…