Tiyatro
Panayır Dağı eteğine yaslanmıştır. Anadolu’nun en büyük tiyatrosu olup, Roma İmparatorluk döneminde aldığı en son şekliyle 24.000 kişilik kapasiteye sahiptir. Artemision’dan gelen ve Mermerli Cadde ve Kuretler Caddesi üzerinden Prytaneion’a giden Prosession Yolu üzerinde bir duraktır. Tiyatro oyunları yanı sıra, yaşlılar meclisi, gençlik derneği, halk birlikleri, teologların toplantıları gibi pek çok toplantının yapıldığı bir yapı konumundadır. Anadolu’nun Asia eyaleti olarak nitelendirildiği M.Ö. 133 yılının muhtemel yapılış tarihi olduğu sanılmaktadır. Yarışmalar düzenleyenlerin isimlerini içeren, arkeologlar tarafından M.S. 97 yılına tarihlendirilen bir kitabe tiyatro yakınında bulunmuştur. Başlangıçta bir sahne binası ve içinde su kanalı olan bir orkestra ve bunu çevreleyen tek bir theatron bölümü inşa edilmiştir. M.S. 87-92 döneminde sahne binasının diğer katları ve theatronun ikinci kısmı inşa edilerek tiyatro genişletilmiştir. M.S. 205 ve 240 yıllarındaki tamiratların ardından tiyatro en son şekline M.S. 262 yılında sahip olmuştur. Tiyatro M.S. 262, 359 ve 366’daki depremlerde hasar görmüştür. M.S. 8. yüzyılda savunma sisteminin içine alınarak, esas görevinden uzaklaştırılmıştır. Bu tiyatro Havari Paulus’un vaaz verdiği esnada, kuyumcu ustası Demetrios ve taraftarlarının, onun vaazına karşı koydukları ve “Ephesos Artemis’i en büyüktür” diye bağırdıkları ve Paulus’un Ephesos’u terk etmesini talep ettikleri yer olarak, Hıristiyanlığın gelişimi ve yayılması hikayesinde yer bulmuştur.
Kaynak
Prof. Dr. Selçuk Gür – İlk İnsandan Selçuklu’ya Anadolu Uygarlıkları (syf: 202)