Valide Sultan Dairesi
Sultan III. Murad’ın annesi Nurbanu Sultan için yaptırdığı ve 18. yüzyılın sonlarına doğru Sultan III. Selim’in, annesi ve kendisi için ikinci bir kat eklettirdiği Valide Sultan Dairesi, düzenli ve ayrıntılı planıyla padişah dairesini andırır. Valide Sultan Dairesi’nin ana girişi, 18. yüzyılda iç kemerleri baroklaştırılan geniş koridorla bütünlük içerisindedir. Daire, yoğun rokoko dekorlu ve manzara resimlidir. Kat seviyesinde çinili duvarlar ile birer ocak ve çeşmeye sahip olan Valide Sultan Dairesi’nde bitki bezemeleri de yer almaktadır.
Dairenin alt katında valide sultanın gününün büyük bir kısmını geçirdiği bir salonla, yatak odası ve dua odası bulunurdu. Yemekten sonra dansçı ve şarkıcı cariyelerle eğlenen, okuyucu kalfa tarafından okunan Kur’an-ı Kerim veya tarih kitabını dinleyen valide sultanı, gözdelerin bu dairede ziyaret ettikleri kaydedilmektedir. Valide Sultan Dairesi’nin; hamam, tuvalet ve yaşam alanlarıyla birlikte, neredeyse kendi kendine yeterli olarak nitelenmesi olanaklı bir yapısı vardı. Valide Sultan Dairesi’nin, Harem’in en büyük ve gösterişli bölümlerinden olması, Osmanlı padişahlarının annelerine karşı duydukları hürmetin mimariye yansımış olan bir göstergesidir. Sultanlar, Harem’de padişahın baş kadınından daha ön plana çıktığı görülen ve Harem’in gerçek lideri konumunda olan annelerine saygılarını sunmak ve günlük kararlarını bildirmek için her sabah Valide Sultan Dairesi’ne giderlerdi.